Lawenda (Lavandula) to wiecznie zielony krzew pochodzący z obszarów śródziemnomorskich. Roślina ta charakteryzuje się uroczymi, niebieskimi kwiatami oraz wspaniałym aromatem. Coraz częściej lawenda gości w naszych ogrodach, dzięki dostępności ciekawych, ozdobnych odmian.
Lawenda posiada wiele właściwości, które sprawiają, że jest ona bardzo pożądaną rośliną w ogrodach. Warto poznać jej zastosowanie, właściwości i uprawę. Przy wyborze sadzonek lawendy, należy zwrócić uwagę na kilka ważnych kwestii, takich jak ich stan, rozmiar i wygląd. Sadzonki powinny być zdrowe i mocne, aby prawidłowo się ukorzeniły.
Uprawa lawendy w ogrodzie wymaga odpowiednich warunków, takich jak słoneczne stanowisko i dobrze przepuszczalna ziemia. Warto też wiedzieć, jak przeprowadzić cięcie i rozmnażanie lawendy, aby zapewnić jej prawidłowy rozwój i piękny wygląd.
Podsumowując, jeśli interesuje Cię uprawa lawendy w ogrodzie, musisz wiedzieć, jak wybrać odpowiednie sadzonki, jak je sadzić, jak dbać o rośliny, jak przeprowadzać cięcie i rozmnażanie. Tylko wtedy uda Ci się uzyskać piękne, zdrowe krzewy lawendy, które będą ozdobą Twojego ogrodu.
Źródła informacji odniesienia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Lawenda
Lawenda – właściwości i zastosowanie
Właściwości ozdobne
Lawenda, kojarzona głównie z lawendowymi polami we francuskiej Prowansji oraz formalnymi ogrodami w stylu francuskim, coraz chętniej jest wykorzystywana w polskich ogrodach. Trudno się dziwić, skoro cenione są zarówno właściwości ozdobne, jak i kosmetyczne i lecznicze.
O walorach ozdobnych decydują kwiaty lawendy, które możemy podziwiać od połowy czerwca do września. Umieszczone są na długich i cienkich szypułkach, mogą kołysać się delikatnie na wietrze, rozsiewając upajający zapach. Najczęściej mają barwę niebieską lub fioletową ale w zależności od gatunku i odmiany lawendy, kwiaty mogą być też białe lub różowe.
Właściwości kosmetyczne
Kosmetyczne właściwości lawendy są związane głównie z wpływem olejku lawendowego na zmiany skórne. Zawarte w nim substancje, takie jak cyneol, geraniol, limonen, sabinen, wspomagają zabliźnianie i leczenie różnego rodzaju zmian skórnych. Duża zawartość tanin (związków o właściwościach ściągających i wysuszających) wspomaga leczenie uszkodzeń skóry, np. oparzeń czy otarć. Napary z lawendy wspomagają zaś wchłanianie krwiaków i siniaków.
Właściwości lecznicze
Tym samym docieramy do leczenia właściwości lawendy. Poza leczeniem zmian skórnych, olejek lawendowy stosowany do inhalacji może działać wspomagająco w leczeniu przeziębień, zapaleń oskrzeli czy migdałków. Napary z kwiatów lawendy działają napotnie i rozgrzewająco.
Właściwości kulinarny
Właściwości lawendy są też wykorzystywane w kuchni.
Lawenda: ozdobna, kosmetyczna i lecznicza roślina
Właściwości ozdobne i zastosowanie w ogrodzie
Lawenda to roślina kojarzona przede wszystkim z lawendowymi polami we francuskiej Prowansji i formalnymi ogrodami w stylu francuskim, ale coraz częściej jest wykorzystywana także w polskich ogrodach. Jej kwiaty są ozdobą ogrodu i można je podziwiać od połowy czerwca do września. Umieszczone są na długich i cienkich szypułkach, mogą kołysać się delikatnie na wietrze, rozsiewając upajający zapach. Najczęściej mają barwę niebieską lub fioletową, ale w zależności od gatunku i odmiany lawendy, kwiaty mogą być też białe lub różowe.
Kosmetyczne i lecznicze właściwości lawendy
Lawenda to nie tylko roślina ozdobna, ale także kosmetyczna i lecznicza. Olejek lawendowy ma wpływ na zmiany skórne i może pomóc w zabliźnianiu i leczeniu różnego rodzaju zmian skórnych dzięki zawartości substancji takich jak cyneol, geraniol, limonen, sabinen. W naparach z lawendy można znaleźć natomiast taniny, które pomagają w leczeniu uszkodzeń skóry, np. oparzeń czy otarć. Napary z kwiatów lawendy działają napotnie i rozgrzewająco.
Olejek lawendowy stosowany do inhalacji może działać wspomagająco w leczeniu przeziębień, zapaleń oskrzeli czy migdałków. Lawenda ma także działanie przeciwkleszczowe i może być stosowana do odstraszania komarów, kleszczy, mrówek i innych uciążliwych insektów.
Zastosowanie w kuchni
Kwiaty i liście lawendy, ze względu na właściwości wspomagające trawienie, są doskonałą przyprawą do dań ciężkostrawnych, takich jak tłuste mięsa i desery.
Zastosowanie w ogrodzie
Lawenda może być uprawiana w ogrodzie jako roślina ozdobna, ale także jako sposób na odstraszanie insektów. Swoim zapachem może odstraszać komary i mole odzieżowe, a także kleszcze i mrówki. Posadzenie kilku krzaków lawendy nie rozwiąże problemu, ale jeśli posadzimy na przykład cały rządek lawendy wokół tarasu lub dosadzimy obok inne rośliny odstraszające insekty, możemy znacząco
Jak kupić dobre sadzonki lawendy?
Lawenda to roślina, która w naszym klimacie może być podatna na choroby lub przemarzać, dlatego ważne jest wybranie zdrowych i silnych sadzonek oraz dobór odpowiedniego gatunku i odmiany lawendy, które będą dobrze się rozwijać w naszym ogrodzie.
Wybór gatunku i odmiany
Choć istnieje ponad 50 gatunków i odmian lawendy, do naszego klimatu najbardziej pasuje lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia), zwana również lawendą angielską. Owa lawenda dorasta do 70 cm wysokości i jest odporna na choroby oraz zmienne warunki pogodowe.
Warto również zwrócić uwagę na inne gatunki i odmiany, takie jak np. lawenda francuska (Lavandula stoechas) oraz lawenda szerokolistna. Rośliny o niewielkich rozmiarach i powolnym wzroście lepiej sprawdzają się w uprawie pojemnikowej, natomiast na ogrodowych rabatach możemy posadzić odmiany lawendy o różnej barwie kwiatów.
Kupowanie sadzonek
Aby zakupić dobrej jakości sadzonki lawendy, warto szukać ich bezpośrednio u szkółkarzy lub w sklepach ogrodniczych, gdzie rośliny są odpowiednio zadbane i opisane nazwą gatunku i odmiany, a także mają wiadome źródło pochodzenia. Przy wyborze sadzonek warto zwrócić uwagę na to, czy nie wyglądają na przesuszone lub zbyt mocno nawodnione.
Zadbaj o warunki zakupu sadzonek lawendy
Ostrożnie z intensywnym podlewaniem
Sadzonki lawendy to delikatne rośliny, które mogą łatwo ucierpieć w wyniku nieodpowiedniego podlewania. Zbyt intensywne podlewanie może uszkodzić korzenie rośliny i prowadzić do jej zwiędnienia.
Unikaj długotrwałego zacienienia
Przechowywanie sadzonek lawendy w długotrwałym zacienieniu, na przykład w magazynach sklepów wielkopowierzchniowych, również może prowadzić do uszkodzenia roślin. Długie okresy bez dostępu do naturalnego światła wpływają negatywnie na kondycję lawendy, a uszkodzone korzenie prowadzą do szybkiego zamierania rośliny po jej zakupie.
Wybieraj sadzonki lawendy z odpowiedniego źródła
Zakup u sprawdzonych szkółkarzy i sklepów ogrodniczych
Aby uniknąć zakupu uszkodzonych sadzonek lawendy, warto poszukać ich u sprawdzonych szkółkarzy lub w sklepach ogrodniczych, gdzie rośliny są odpowiednio zadbane i opisane nazwą gatunku i odmiany, a także mają wiadome źródło pochodzenia.
Upewnij się, że sadzonki są zdrowe
Przy wyborze sadzonek lawendy należy zwrócić uwagę na ich stan. Rośliny powinny być zdrowe, zielone, bez widocznych uszkodzeń i chorób. Należy również unikać sadzonek, które wyglądają na przesuszone lub nadmiernie zawilgocone.
Uprawa lawendy
Przygotowanie stanowiska
Aby zapewnić sobie sukces w uprawie lawendy, należy przygotować odpowiednie stanowisko, które odwzorowuje naturalne warunki, w jakich lawenda występuje. Przede wszystkim musi to być miejsce bardzo słoneczne (dobry będzie południowy lub zachodni stok) z lekką, dobrze zdrenowaną, zasadową glebą, o odczynie pH 6,5 – 7,5, średnio zasobną w składniki odżywcze.
Rodzaj gleby i zagęszczenie
Stanowisko uprawy lawendy powinno być przewiewne, gdyż lawenda wymaga dobrej cyrkulacji powietrza. Dlatego roślin nie należy sadzić w nadmiernym zagęszczeniu ani w zagłębieniach terenu, gdzie jest zbyt wilgotno i tereny są nadmiernie osłonięte od wiatru. W takich warunkach lawenda łatwo zapada na choroby grzybowe. Roślinie nie sprzyja też zbyt ciężka, gliniasta gleba. Dlatego przed sadzeniem lawendy ziemię warto rozluźnić, dodając do niej piasek i dobrze rozłożony kompost (aby je wymieszać, ziemię z tymi dodatkami przekopujemy szpadlem).
Zimowanie lawendy
Przygotowanie do zimy
Zimowanie lawendy wymaga od nas kilku działań, które musimy wykonać przed nadejściem mrozów. Ważne jest, aby przyciąć roślinę o około 2/3 długości, aby chronić ją przed silnym wiatrem i zwiększyć odporność na mróz. Przycinamy ją najlepiej we wrześniu, aby roślina miała czas na odpowiednie zahartowanie przed zimą. Następnie należy przekopać ziemię wokół rośliny, aby zapobiec zbieraniu się wody,
Jak zabezpieczyć lawendę na zimę?
Wraz z nadejściem jesieni należy przyciąć roślinę i przygotować ją do zimy. Warto wiedzieć, że nie wszystkie gatunki lawendy są odpornie na mrozy, dlatego przed zakupem należy sprawdzić, czy dany gatunek jest przeznaczony do uprawy w regionie, w którym mieszkamy.
Lawenda zimująca w ogrodzie
Niektóre gatunki lawendy są w pełni odporne na mrozy i mogą zimować w ogrodzie. Do takich gatunków zalicza się np. lawendę angustifolię oraz lawendę pinnatę.
Przed zimą należy przyciąć roślinę, pozostawiając około 10 cm nad ziemią. Zabezpieczenie rośliny polega na nałożeniu na korzenie około 10-15 cm warstwy lekkiego kompostu, a następnie okryciu jej gałęziami świerku lub włókniną ogrodniczą.
Lawenda uprawiana w doniczkach
Lawendę uprawianą w doniczkach lub pojemnikach balkonowych można zabezpieczyć przed zimą, przenosząc rośliny do pomieszczenia, w którym panuje stała temperatura około 5-10 stopni Celsjusza. Rośliny należy przyciąć o około 1/3 ich wysokości i umieścić w pomieszczeniu, w którym będą miały dostęp do światła, np. na parapecie.
Przygotowanie lawendy do zimy to istotny element w jej uprawie, który pozwala na zachowanie jej piękna przez kolejne sezony. W zależności od gatunku i sposobu uprawy, należy wybrać odpowiednie metody zabezpieczenia, takie jak zasłanianie gałęziami świerku, nałożenie lekkiego kompostu lub przeniesienie rośliny do pomieszczenia o stałej temperaturze.
Cięcie i zbiór lawendy
Cięcie pielęgnacyjne i cięcie pędów kwiatowych
Cięcie lawendy jest niezbędnym zabiegiem pielęgnacyjnym w uprawie tej rośliny. Wyróżnia się dwa rodzaje cięcia: cięcie pielęgnacyjne (formujące) oraz cięcie pędów kwiatowych na bukiety.
Cięcie pielęgnacyjne
Aby uzyskać gęste i foremne rośliny, powinno się je ciąć co roku na jesieni, skracając pędy o połowę. Podstawowym terminem cięcia formującego lawendy jest wrzesień. Czasem jednak, w przypadku wyjątkowo sprzyjającej, ciepłej pogody, przy której lawenda powtarza kwitnienie, termin cięcia można opóźnić. Ważne jednak, aby wszelkie cięcia pielęgnacyjne zakończyć co najmniej na 4 tygodnie przed nadejściem pierwszych mrozów. Zbyt późno przycięta lawenda będzie narażona na przemarzanie.
Cięcie pędów kwiatowych
Pielęgnacyjne cięcie lawendy wiosną nie jest zalecane ze względu na możliwość uszkodzenia pąków kwiatowych, które dopiero się zawiązują. Ryzykujemy zatem, że kwitnienie lawendy będzie znacznie słabsze.
Zbiór lawendy
Inną kwestią jest zbiór lawendy, czyli ścinanie pędów kwiatowych na bukiety. To cięcie warto wykonać w początkowej fazie kwitnienia, dzięki czemu lawendowe bukiety będą trwałe i pozwolą długo cieszyć się uwalnianym lawendowym aromatem.
Przycinanie lawendy
Jak i kiedy przycinać lawendę?
Przycinanie to zabieg obowiązkowy w uprawie lawendy. Brak cięcia lawendy sprawia, że krzewy szybko tracą atrakcyjny wygląd, ogołacając się w środku i płożąc po ziemi.
Sekrety cięcia lawendy
Aby lawenda co roku obficie kwitła i zachowała ładny, zwarty pokrój, warto poznać wszystkie sekrety cięcia lawendy. Podstawową zasadą jest przycinanie lawendy co roku na jesieni, skracając pędy o połowę. Poza tym, warto pamiętać, aby wszelkie cięcia pielęgnacyjne zakończyć co najmniej na 4 tygodnie przed nadejściem pierwszych mrozów, a zbiór pędów kwiatowych na bukiety wykonać w począ
Rozmnażanie lawendy
Rozmnażanie z nasion
Rozmnażanie lawendy wykonuje się przez wysiew nasion, sadzonki lub odkłady. Nasiona lawendy przeznaczone do wysiewu możemy kupić lub też pozyskać je samodzielnie, zbierając z własnej uprawy. Pamiętajmy jednak, że siewki zazwyczaj nie powtarzają cech odmianowych i tą metodą możemy rozmnażać głównie czyste gatunki.
Nasiona lawendy zbiera się, kiedy są suche i czarne (dojrzałe) i wysiewa w kwietniu do skrzyneczek. Należy tutaj pamiętać, że niezbędne jest przedsiewne przygotowanie nasion, polegające na kilkutygodniowym ich wychłodzeniu. Nasiona wysiewamy rzutowo i lekko przykrywamy piaskiem. Wschodów można się spodziewać po około 6 tygodniach. Rośliny pozostawiamy do wiosny następnego roku w zacisznym miejscu, odpowiednio przykrywając. W celu rozkrzewienia warto je uszczykiwać. Na miejsce stałe młode lawendy wysadzamy jesienią.
Rozmnażanie z sadzonek
Rozmnażanie lawendy z sadzonek jest podstawowym sposobem rozmnażania odmian lawendy wąskolistnej oraz jej mieszańców (Lavandula x intermedia). Najlepszym terminem na pobranie sadzonek lawendy jest koniec lata – od drugiej połowy sierpnia do początku września. Na sadzonki ścinamy pędy zdrowe i silne, a miejscem cięcia powinien być odcinek już zdrewniały o lekko zbrązowiałej barwie. Sadzonkę przycina się też od góry, aby nadmiar liści nie powodował zbyt dużej utraty wody w okresie gdy roślina nie ma jeszcze korzeni i nie może jej pobrać z gleby. Przed wsadzeniem w ziemię, dolne końcówki sadzonek warto zanurzyć w ukorzeniaczu. Po posadzeniu rośliny podlewamy drobnym strumieniem wody i zakrywamy agrowłókniną, tak aby uzyskać przestrzeń między roślinami o podwyższonej wilgotności powietrza.
