Pigwowiec to mrozoodporny krzew o ciernistych gałązkach, który może dorastać do około 2 m wysokości. Jest uprawiany przede wszystkim ze względu na piękne kwiaty, które pojawiają się na nim już od wczesnej wiosny oraz na smaczne owoce, doskonałe na przetwory, takie jak konfitury i nalewki. Istnieje wiele gatunków i odmian pigwowca, które są odpowiednie do uprawy w ogrodzie.
Gatunki i odmiany pigwowca do uprawy ogrodowej
Istnieje wiele gatunków i odmian pigwowca, które nadają się do uprawy w ogrodzie. W Polsce najczęściej spotykane są:
- Pigwowiec japoński (Chaenomeles japonica) – o drobnych, intensywnie czerwonych kwiatkach, dorastający do 1 m wysokości;
- Pigwowiec chiński (Chaenomeles speciosa) – o dużych, różowo-czerwonych kwiatach, dorastający do 2 m wysokości;
- Pigwowiec lśniący (Pyrus salicifolia) – o srebrzystych liściach i białych kwiatach, dorastający do 6 m wysokości.
Pigwowiec – charakterystyka
Gatunki i występowanie
Do rodzaju pigwowiec należą 3 gatunki, dziko występujące we wschodniej Azji: Cydonia oblonga, Cydonia japonica oraz Cydonia sinensis. Wszystkie gatunki są mrozoodporne, ale różnią się wyglądem oraz smakiem owoców.
Krzewy pigwowca dorastają do około 2 m wysokości i posiadają cierniste gałęzie. Wczesną wiosną krzewy obsypują się przepięknymi kwiatami, przypominającymi nieco kwiaty jabłoni. Natomiast na jesieni pojawiają się żółte owoce pigwowca, które można zbierać.
Żółte owoce pigwowca wykorzystywane są na przetwory – konfitury, nalewki, mogą być dodawane do herbaty lub kandyzowane. Pigwowce są uprawiane dla pięknych kwiatów, które zdobią ogród wczesną wiosną, a także jako roślina ozdobna w ciągu całego roku. Krzewy te można sadzić na rabatach, formować na żywopłot lub prowadzić przy murach.
Trzy polecane odmiany pigwowca pośredniego w Polsce
W Polsce szczególnie poleca się 3 odmiany pigwowca pośredniego:
‘Crimson and Gold’ : Kwiaty ciemno karmazynowe.
‘Elly Mossel’ : Kwiaty ognisto czerwone, odmiana powtarza kwitnienie w lecie.
‘Nicoline’ : Kwiaty czerwono-pomarańczowe, kwitnie obficie. Odmiana szczególnie wartościowa!
Pigwa a pigwowiec – różnice
Pigwa pospolita jest często mylona z pigwowcem. Choć rośliny te są spokrewnione, to jednak występują między nimi znaczące różnice, nie tylko w wyglądzie ale i sposobie uprawy. Równie często są mylone owoce pigwowca z owocami pigwy. Tymczasem sposób robienia przetworów z pigwy i z pigwowca nieco się różni. Jak zatem ich nie pomylić? Oto jak rozpoznać czy to pigwa czy pigwowiec!
Różnice między pigwą a pigwowcem
Pigwa pospolita (Cydonia oblonga) to drzewo owocowe z rodziny różowatych. Owoce pigwy są większe niż owoce pigwowca, charakteryzują się intensywnym zapachem i smakiem. Pigwa pospolita wymaga odpowiedniego podłoża oraz właściwej pielęgnacji. W Polsce najczęściej uprawiana jest pigwa odmiany Konstantynopolitańska.
Pigwowce (Chaenomeles) to krzewy ozdobne, charakteryzujące się dekoracyjnym kwitnieniem i ciekawymi owocami. Owoce pigwowca są mniejsze niż pigwy, twarde i kwaśne w smaku. Pigwowce są łatwe w uprawie, mrozoodporne i dobrze znoszą przycinanie.
Różnice w przetworach
Przetwory z pigwy i z pigwowca różnią się od siebie. Z pigwy robi się przede wszystkim galaretki, dżemy i syropy, zaś z pigwowca nalewki, kandyzowane owoce i dżemy. W przeciwieństwie do pigwy, owoce pigwowca należy przetwarzać na gorąco.
Uprawa pigwowca
Wymagania glebowe
Krzewy pigwowca najlepiej jest sadzić na glebach żyznych, wilgotnych i ciepłych. Dobrze też sobie radzą na glebach piaszczystych i wapniowych. Natomiast źle rosną na glebach podmokłych i zadarnionych. Uprawiając pigwowce najlepiej jest wyłożyć podłoże pod krzewem ściółką co zmniejszy utratę wilgoci, a także zapobiegnie rozwojowi chwastów.
Stanowisko
Najlepszym stanowiskiem do uprawy pigwowców są miejsca słoneczne, ciepłe oraz pół-cieniste. Pigwowce bardzo dobrze nadają się na rośliny miejskie ponieważ są mrozoodporne i dobrze znoszą zanieczyszczenia atmosferyczne.
Cięcie
Krzew pigwowca nie wymaga specjalnego cięcia. W razie potrzeby krzewy można przycinać, aby je przerzedzić lub ograniczyć ich wzrost. Formowania wymagają pigwowce sadzone na żywopłot, aby zachować kształt i zwarty pokrój żywopłotu. Rośliny prowadzone wzdłuż murów tnie się po zakończeniu ich kwitnienia, przycinając ich zeszłoroczne pędy, na których zostawia się po 2-3 pączki.
Rozmnażanie pigwowca
Sadzonki pigwowca
Sadzonki pigwowca najlepiej jest rozmnażać latem, pamiętając o tym, aby uciąć je tak, aby zawierały tzw. „piątkę”. Następnie, sadzonki pigwowca należy umieścić w doniczce wypełnionej torfem zmieszanym z piaskiem. Doniczki z sadzonkami pigwowca należy przezimować w chłodnym miejscu, a na wiosnę należy je wysadzić do gruntu.
Pigwowiec z nasion
Pigwowiec może być też rozmnażany z nasion. Należy jednak pamiętać, że tak rozmnaża się wyłącznie gatunki. Odmiany pigwowca rozmnażane z nasion zazwyczaj nie dziedziczą cech rośliny matecznej (mogą mieć np. inny kolor kwiatów).
Pigwowiec japoński z nasion
Aby wyhodować pigwowca japońskiego z nasion, należy pamiętać, że pestki należy poddać odpowiednim zabiegom, a szanse na wykiełkowanie są dość niskie. Najlepiej jest kupić gotowe już do wsadzenia sadzonki pigwowca w szkółce lub centrum ogrodniczym.
Gotowe sadzonki
Jeżeli nie mamy cierpliwości do hodowli sadzonek, można kupić gotowe sadzonki pigwowca w szkółce lub centrum ogrodniczym. Jest to bardziej czasochłonne, ale łatwiejsze rozwiązanie niż samodzielne rozmnażanie.
Owoce pigwowca – zbiór i właściwości
Owoce pigwowca, zwane też pigwami, charakteryzują się średnicą 4-5 cm i kulistym lub lekko spłaszczonym kształtem. Zawierają dużo pektyn i są bogatym źródłem witaminy C (mają jej znacznie więcej niż cytryna). Są dość twarde i trwałe, a ich żółtawa skórka często pokryta jest rumieńcem i wydziela przyjemny zapach. Dojrzewają od września do października.
Zbiór owoców pigwowca
Zbiór owoców pigwowca przeprowadza się zazwyczaj w październiku. Niektórzy twierdzą, że najlepsze są po pierwszych przymrozkach. Owoce nie nadają się do spożycia na surowo (są cierpkie i twarde), ale mogą być świetnym dodatkiem do herbaty, zastępując popularną cytrynę. Wystarczy pokroić owoc pigwowca na plastry (usuwając wcześniej gniazdo nasienne) lub w kostki i zasypać cukrem w słoiku. Po kilku dniach można już dodawać do herbaty. Owoce pigwowca są też wykorzystywane na przetwory – można je smażyć z cukrem, otrzymując smaczne dżemy i konfitury. Warto na ich bazie przygotować też nalewkę, tzw. pigwowcówkę (często myloną z pigwówką, czyli nalewką z owoców pigwy).
Gdzie kupić owoce pigwowca i jaka jest ich cena?
Od września do listopada owoce pigwowca są bardzo poszukiwane, ponieważ pigwowiec nie jest masowo uprawiany. Można je nabyć u osób prywatnych, w sklepach z produktami regionalnymi lub na targach. Ceny owoców pigwowca są zróżnicowane i zależą od regionu i ilości, ale można się spodziewać, że będą one nieco droższe niż owoce popularniejszych drzew owocowych.
Pigwowiec – choroby i szkodniki
Choroby pigwowca
Pigwowce to rośliny, które rzadko są narażone na choroby lub atakowane przez szkodniki. Niemniej jednak, czasami pojawiają się pewne choroby, takie jak plamistość liści i owoców pigwowca, która jest wywoływana przez grzyba Cercospora cydoniae. Objawy tej choroby pojawiają się zwykle od drugiej połowy lata, kiedy to na blaszkach liściowych pojawiają się niewielkie, okrągłe plamy. Początkowo plamki są brązowe, a z czasem brunatnieją, co może prowadzić do pojawienia się nekrozy. Choroba może również pojawić się na owocach pigwowca. Aby zapobiec rozwojowi choroby, należy usuwać spod krzewów opadłe liście. Kiedy na liściach pojawiają się pierwsze plamki, należy wykonać 2-3 opryski w odstępach co dni, stosując naprzemiennie fungicydy, takie jak Domark0 EC, Score 250 SC lub Systemik 125 SL.
Szkodniki pigwowca
Na pigwowcach może również żerować szkodnik zwany zwójką różóweczką. Gąsienice tego szkodnika żerują wewnątrz gniazda zbudowanego z kilku sprzędzionych liści. Objawem obecności zwójki są posklejane i oprzędzione liście, najczęściej wierzchołkowe. Najlepszy czas na zwalczanie szkodnika to okres wylęgania się gąsienic z jaj zimujących w złożach na korze pędów, czyli wiosną, na przełomie kwietnia i maja. Wówczas krzewy pigwowca należy opryskać preparatem kontaktowym, takim jak Sumi-alpha0 EC.
Źródła informacji o liściastych krzewach ozdobnych
Informacje o chorobach i szkodnikach
Aby odpowiednio zadbać o liściaste krzewy ozdobne, warto poznać najczęściej występujące na nich choroby i szkodniki. Wśród źródeł, z których można czerpać informacje na ten temat, wymienić można m.in.:
- Mieczysław Czekalski, Liściaste Krzewy Ozdobne, cz.1, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Poznań 2005, s.9-111
- Gabriel Łabanowski, Grażyna Soika, Leszek Orlikowski, Adam Wojdyła, Pielęgnacja roślin ogrodowych – choroby i szkodniki, MULTICO Oficyna Wydawnicza, W-wa 2011, s. 122
Zdjęcia liściastych krzewów ozdobnych
Aby zobaczyć, jak wyglądają różne gatunki liściastych krzewów ozdobnych, można skorzystać z zdjęć udostępnianych w internecie. Na stronach takich jak depositphotos.com dostępne są setki zdjęć tych roślin, które mogą pomóc w ich rozpoznawaniu.
Pigwowiec – Pielęgnacja
Pielęgnacja pigwowca jest kluczowa dla utrzymania zdrowia i wzrostu tego drzewa owocowego. Oto kilka istotnych informacji dotyczących pielęgnacji pigwowca:
- Podlewanie: Pigwowce potrzebują regularnego podlewania, szczególnie podczas suchych okresów. Gleba powinna być wilgotna, ale nie zalewana. Zaleca się regularne nawadnianie, szczególnie w okresie wzrostu i owocowania.
- Nawożenie: Pigwowce korzystają z regularnego nawożenia, aby dostarczyć niezbędnych składników odżywczych. Zastosuj zrównoważony nawóz drzew owocowych, zgodnie z zaleceniami producenta. Unikaj nadmiernego nawożenia, ponieważ może to prowadzić do nadmiernego wzrostu liści kosztem owoców.
- Przycinanie: Regularne przycinanie jest istotne dla kształtowania drzewa pigwowca i pobudzania owocowania. Wykonuj przycinanie wczesną wiosną przed rozpoczęciem aktywnego wzrostu. Usuń chore, uszkodzone lub skrzyżowane gałęzie. Zachowaj równowagę pomiędzy gałęziami rosnącymi w górę a tymi rosnącymi na boki.
- Ochrona przed szkodnikami i chorobami: Monitoruj pigwowiec pod kątem szkodników i chorób. Wykonuj regularne inspekcje i podejmuj działania w przypadku wykrycia problemów. Możesz zastosować odpowiednie środki ochrony roślin, ale pamiętaj o przestrzeganiu zaleceń dotyczących bezpiecznego stosowania.
- Zbiór owoców: Pigwowce dojrzewają na jesieni. Zbieraj owoce, gdy osiągną odpowiednią dojrzałość. Owoce powinny mieć intensywny kolor i być miękkie, ale nie przekraczać punktu, w którym stają się przejrzałe i gnijące.
Pamiętaj, że powyższe informacje stanowią ogólne wytyczne dotyczące pielęgnacji pigwowca. Warunki wzrostu mogą się różnić, dlatego warto dostosować pielęgnację do indywidualnych potrzeb swojego drzewa pigwowca.
Źródła informacji odniesienia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Pigwowiec
